Hiện nay, tình trạng người mua hàng không có thói quen lấy hoá đơn (HÐ) và người bán không xuất HÐ rất phổ biến. Có nhiều cơ sở kinh doanh lợi dụng thói quen này để mua bán khống HÐ, hợp thức hoá chi tiêu ngân sách Nhà nước. Mặc dù ngành thuế đã tích cực tuyên truyền và có chế tài xử lý để chống thất thu, đảm bảo sự công bằng trong kinh doanh, nhưng dường như tình trạng mua hàng không lấy HÐ vẫn chưa giảm...
- Hình thành văn hoá hoá đơn
- Hình thành văn hoá hoá đơn - Bài 2: Chưa rõ quyền lợi khi lấy hoá đơn
- Hình thành văn hoá hoá đơn - Bài cuối: Cần chế tài đủ mạnh
Thói quen khó đổi
“HÐ đỏ chỉ xuất cho khách hàng cần và được các cơ sở kinh doanh tách riêng với mục đích thu tiền khách rẻ hơn, giá sản phẩm cũng rẻ, dễ thu hút khách hàng, vì khách hàng không cần phải trả 10% thuế thì họ rất hài lòng”, chị Nguyễn Thảo My, nhân viên kinh doanh Phòng giao dịch Vinaphone huyện Cái Nước, cho biết.
Thực tế, có nhiều cửa hàng kinh doanh nhỏ, lẻ thực hiện nghiêm túc quy định tính thuế giá trị gia tăng (VAT) trên giá niêm yết. Nếu sử dụng dịch vụ quét thẻ ngân hàng như Visa, Debit Card... thì người tiêu dùng sẽ thấy rõ việc tính thuế VAT trong mỗi HÐ thanh toán. Tuy nhiên, không phải cửa hàng kinh doanh nào cũng nghiêm túc trong việc niêm yết và thanh toán giao dịch. Ðiều này có nghĩa là, cơ quan thuế thất thu một lượng tiền thuế VAT ngoài luồng, do không kiểm soát được.
Ðáng nói hơn, rất nhiều người tiêu dùng không hề hay biết quy định về tính thuế, nên mặc cho người bán muốn tính thế nào tuỳ thích. Chị Nguyễn Thuý Mộng, kế toán Công ty TNHH Bao bì A Hủi - Aquabest, cho hay: “Có người biết nhưng cũng bỏ qua, vì lấy HÐ về cũng chẳng biết sử dụng vào mục đích gì, dù mã số thuế cá nhân đã được áp dụng. Thực tế, người dân cũng không mặn mà lấy HÐ khi chi tiêu”.
Khi khách mua hàng tại các cửa hàng tiện lợi, hầu như chỉ nhận bill tính tiền, còn HÐ khi nào khách hàng đề nghị mới xuất. (Ảnh chụp tại Phường 9, TP Cà Mau).
“Mỗi lần đi mua đồ, chỉ cần biết số tiền cần trả là bao nhiêu, chớ lấy HÐ về cũng bỏ. Mình không lấy HÐ họ sẽ không tính thêm tiền thuế cho mình, dại gì lấy”, chị Nguyễn Thị Nữ, Phường 8, TP Cà Mau, chia sẻ.
Chị Nguyễn Thảo My cho biết thêm: “Người tiêu dùng hiện nay phần lớn không lấy HÐ khi mua hàng hoá, dịch vụ do họ không có thói quen, thấy không cần thiết, có khi lấy HÐ sẽ bị yêu cầu trả thêm 10%... Nếu có lấy HÐ thì họ cũng sẽ lấy cho công ty của người thân, bạn bè để hạch toán vào chi phí, hiếm khi lấy HÐ cho cá nhân. Khi cá nhân không lấy HÐ, thì doanh nghiệp (DN) sẽ thừa HÐ đầu ra, họ có thể bán lại cho DN khác để thu tiền, hoặc trốn xuất HÐ nhằm trốn thuế, dẫn đến việc thất thu thuế của Nhà nước”.
Thói quen của người tiêu dùng khi không lấy HÐ dẫn đến việc vô tình tiếp tay, tạo điều kiện cho cơ sở kinh doanh khai man, trốn thuế, tạo sự cạnh tranh không lành mạnh, từ đó ảnh hưởng tới môi trường kinh doanh nói chung.
Ông Nguyễn Thanh Tòng, Phó trưởng phòng Thanh tra - Kiểm tra 2, Cục Thuế tỉnh Cà Mau, cho biết, bán hàng xuất HÐ hay mua hàng lấy HÐ là câu chuyện rất bình thường ở nhiều nước trên thế giới. Trước hết, HÐ chính là bằng chứng cho việc giao dịch và sở hữu hàng hoá hợp pháp của mỗi cá nhân. HÐ còn là chứng từ pháp lý để người tiêu dùng bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trong các trường hợp có vấn đề về chất lượng hàng hoá hay bảo hành sản phẩm...
“Khi nghiên cứu tìm hiểu ở nhiều nước phát triển, câu chuyện quản lý HÐ của họ khá đơn giản và hiện đại. Ở Singapore, Trung Quốc hay những nước phát triển ở châu Âu..., việc lấy HÐ mua hàng hoá đã trở thành phản xạ tự nhiên của người dân. Ðồng thời, đây cũng là việc làm không thể thiếu khi bán hàng hoá của chủ cơ sở kinh doanh.
"Ở nước ngoài, khi người dân mua hàng hoá, sử dụng dịch vụ... họ đều lấy HÐ, vì HÐ là chứng từ để người dân được giảm trừ một phần thuế thu nhập cá nhân khi quyết toán thuế. Ðây là việc làm thiết thực, khiến người tiêu dùng tự giác lấy HÐ mỗi khi mua hàng hoá, dịch vụ. Còn ở nước ta thì khác, đôi khi mua hàng hoá, sử dụng dịch vụ, người tiêu dùng yêu cầu người bán hàng cung cấp HÐ thì lại phải trả thêm tiền, do đó xảy ra câu chuyện người tiêu dùng mua hàng chưa tự giác lấy HД, ông Nguyễn Thanh Tòng cho hay.
Tranh: Minh Tấn
Số hoá để quản lý hiệu quả
Ông Nguyễn Thanh Tòng cho biết: “Mua hàng không lấy HÐ là thói quen, nên người dân không dễ thay đổi trong ngày một, ngày hai. Do vậy, công tác tuyên truyền cần tiếp tục được chú trọng”. Việc bán hàng phải xuất HÐ từ 200 ngàn đồng trở lên đã được pháp luật quy định, nên lấy HÐ là quyền lợi của người tiêu dùng và xuất HÐ là nghĩa vụ của người bán. Hiện nay, chế tài xử lý đã có, tuy nhiên, ngành thuế sẽ khó có thể bao quát hết nếu không nhận được sự hỗ trợ của người dân khi tiêu dùng hàng hoá, sử dụng dịch vụ.
Giải pháp cho tình trạng này phải bắt đầu từ việc thay đổi nhận thức từ chính người tiêu dùng. Cần phải tạo thói quen yêu cầu đơn vị bán xuất HÐ đúng quy định, nhằm góp phần ngăn chặn việc DN gian lận thuế, gây thất thu cho Nhà nước. Có lẽ, việc sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt là phương pháp tối ưu để các cơ quan thuế có thể kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu ra của các DN. Ðồng thời, đem lại sự công bằng cho người tiêu dùng khi thanh toán các dịch vụ ăn uống, giải trí.
Bà N.T.H, Công ty TNHH Tư vấn Ðầu tư và Phát triển Khánh Lộc (Phường 5, TP cà Mau), cho biết: “Việc sử dụng HÐ điện tử giúp cơ quan thuế xây dựng cơ sở dữ liệu về HÐ, kết hợp với các thông tin quản lý thuế khác để xây dựng cơ sở dữ liệu đầy đủ về người nộp thuế. Bên cạnh đó, thay vì muốn thanh tra phải đến tận DN kiểm tra như trước đây, từ khi áp dụng HÐ điện tử, nhân viên thuế có thể kiểm tra bất cứ lúc nào, nếu phát hiện lỗi thì báo ngay để DN kịp thời giải trình”.
Thế nhưng, dù đã tuyên truyền chuyển đổi sang HÐ điện tử nhưng khi có nhu cầu sử dụng HÐ thì ắt sẽ có nguồn cung đáp ứng. Các đối tượng vẫn cố tình mua bán HÐ điện tử qua lại giữa các công ty, hợp thức hoá HÐ, chứng từ làm giảm số thuế VAT, thuế thu nhập DN phải nộp... thu lời bất chính với số tiền lớn.
Hiện nay, theo chỉ đạo của Bộ Tài chính, ngành thuế đang nỗ lực triển khai áp dụng HÐ điện tử. HÐ điện tử sẽ được lập ngay tức thời tại thời điểm bán hàng và lưu lại trong hệ thống bán hàng, nên rất khó để người bán hàng gian lận.
Khi HÐ điện tử được triển khai rộng rãi, DN sẽ giảm được chi phí. Thực tế, tính ưu việt của HÐ điện tử đã được áp dụng trên thực tiễn và cho kết quả rất tích cực, như HÐ tiền điện, bưu chính viễn thông hay trong hệ thống siêu thị...
Song hành với các biện pháp trên, ông Nguyễn Thanh Tòng nhấn mạnh, hoạt động kiểm soát đầu vào và đầu ra của DN sẽ được cơ quan thuế đẩy mạnh. Khi kiểm soát được cả đầu vào và đầu ra thì cơ quan quản lý có thể kiểm soát được doanh thu của DN chặt chẽ hơn, tránh tình trạng DN khai man, trốn thuế./.
Hồng Phượng - Việt Mỹ
Bài cuối: Cần chế tài đủ mạnh
Xem thêm bình luận