ជនរួមជាតិ Hoa នៅ Cà Mau មានប្រមាណ ៦.២០០ គ្រួសារ ដោយមានប្រជាជនចំនួន ២៤.៦២៥ នាក់។ ជនជាតិ Hoaនៅទីនេះ បើទោះជាមិនច្រើនធៀបទៅនឹងខេត្តជិតខាងក៏ដោយ ប៉ុន្តែមានបញ្ញវន្ត គ្រូបង្រៀន និងពាណិជ្ជករយ៉ាងច្រើន។ ពួកគាត់មានស្មារតីសាមគ្គី ជួយឧបត្ថម្ភគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយរស់នៅយ៉ាងចុះសម្រុងជាមួយសហគមន៍ជនជាតិដទៃទៀត។

វត្តសិរីពោធិមង្គល ពុតធ្លេចាស់ (Hoà Bình Cũ) មានទីតាំងស្ថិតនៅទីរួមស្រុក A1 ឃុំ Hoà Bình ខេត្ត Cà Mau ជាវត្ត Khmer បុរាណមួយដែលត្រូវបានផ្តើមកសាងក្នុងឆ្នាំ ១៥៥៦។ នេះក៏ជាវត្តដែលមានសគុណលើបដិវត្តន៍ផងដែរ។ ថ្វីត្បិតតែបានឆ្លងកាត់ជាច្រើនសម័យកាលនៃប្រវត្តិសាស្ត្រក៏ដោយ វត្តពុតធ្លេចាស់នូវតែរក្សាបានតម្លៃផ្នែកខាងស្ថាបត្យកម្មបែបប្រពៃណីបុរាណ ព្រមទាំងក្លាយជាកន្លែកទេសចរណ៍ជំនឿសានសាដ៏សំខាន់ផងដែរសម្រាប់សហគម Khmer នៅភូមិភាគ។

ទីក្រុង Cần Thơ ជាក្រុងមួយដែលភ្ជាប់ជាមួយប្រវត្តិសាស្ត្រ និងអត្តសញ្ញាវប្បធម៌ដ៏យូរឡុងណាស់មកហើយ។ នេះក៏ជាតំបន់ទីតាំងដែលសម្បូរដោយសំណង់ខាងសាសនានៃវត្តអារាមរបស់បណ្តាជនជាតិជាបងប្អូន Kinh - Khmer - Hoa ដ៏ល្បីរន្ទឺ មានដូចជា៖ វត្តស្រឡូង (Chén Kiểu) វត្តសំរោង វត្តលោកយាយ Thiên Hậu និងវត្ត Đất Sét រាល់វត្តនីមួយៗតែងមានលក្ខណៈស្ថាបត្យកម្មដ៏ពិសេសផ្ទាល់ខ្លួន និងមានអាយុកាលរាប់រយឆ្នាំទៀតផង ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជិតឆ្ងាយមកគោរពបូជា និងសិក្សាស្រាវជ្រាវ ក្នុងនោះមានវត្ត Vĩnh Hưng ផងដែរ។

បុណ្យ Vu Lan តាំងពីយូរណាស់មកហើយបានក្លាយជាពិធីបុណ្យវប្បធម៌ខាងព្រះពុទ្ធសាសនា និងជនជាតិ ដែលត្រូវបានចាត់តាំងក្នុងអំឡុងខែ៧ (ចន្ទគតិ) ជារៀងរាល់ឆ្នាំ សម្រាប់តបស្នងគុណឪពុកម្តាយ និងរំលឹកនឹកគុណបុព្វការីជនទាំងឡាយគ្រប់ជំនាន់ផងដែរ។

វត្តមុនីសោភ័ណ ពងទឹកចាស់ ជាវត្ត Khmer បុរាណមួយក្នុងចំណោម ៧ វត្ត Khmer ដទៃទៀតរបស់ឃុំ Thạnh Trị (មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ Tân Lợi ឃុំ Thạnh Trị ខេត្ត Cần Thơ)។ វត្តត្រូវបានកសាងក្នុងឆ្នាំ ១៨៣០ គិតមកទល់បច្ចុប្បន្ន វត្តក៍ឆ្លងកាត់ ១៣ ជំនាន់ចៅអធិការដែរហើយ។

ជាប់ដងផ្លូវជាតិលេខ ៦៣ នៃភូមិលេខ៧ ឃុំ Tân Lộc មានតំបន់បេតិកភណ្ឌដ៏ពិសេសមួយ នោះគឺវត្តសិរីមានជ័យវង្សស្រង់ ក្របីឃ្លៀច (Cao Dân) ជាទីតាំងតម្កល់អធិដ្ឋាតុរបស់ព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលបានពលីជីវិតនាសម័យសង្គ្រាមប្រឆាំងចក្រពតអាមេរិករំដោះទឹកដី ហើយត្រូវបានប្រជាជននិយមហៅថា “ចេតិយគោរពបូជាវិរៈបុព្វជិតអតីតព្រះឧបជ្ឈាយ៍ Hữu Nhem”។

ក្នុងដំណើរការរស់នៅតាមបែបទំនើបស៊ីវិល័យដែលកំពុងមានការផ្លាស់ប្តូរជារៀងរាល់ថ្ងៃ បងប្អូនជនរួមជាតិ Khmer Nam Bộ និយាយរួម នៅ Cà Mau និយាយដោយឡែក តែងរក្សា និងអភិរក្សតម្លៃវប្បធម៌ប្រពៃណីប្រកបដោយអត្តសញ្ញាណជាតិ។ ក្នុងចំណោមពិធីដ៏សំខាន់ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា គឺពិធីចូលព្រះវស្សា ឬហៅថាពិធីកាន់ព្រះវស្សាដែលតែងតែប្រារព្ធឡើងនៅរដូវវស្សាជារៀងរាល់ឆ្នាំ។

វត្តរាជដួងកែវកំពង់ដូង (ហៅផ្នោដូង) ជាវត្ត Khmer ដ៏ល្បីឈ្មោះ។ វត្តផ្នោរដូងនេះដែរក៏ជាទីជម្រកនៃហ្វូងសត្វបក្សីជាច្រើនប្រភេទក្នុងរយៈកាលរាប់រយឆ្នាំផងដែរ។ ហើយថែមទាំងជាកន្លែទេសចរណ៍ជំនឿផ្លូវចិត្តដ៏ល្បីរន្ទឺ ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជិតឆ្ងាយមកទស្សនា និងគោរពបូជា។

កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកក្កដា នៅវត្តឃោសិតារាម ភូមិ Cù Lao ឃុំ Vĩnh Lợi ខេត្ត Cà Mau ព្រះសង្ឃ ព្រមទាំងពុទ្ធបរិស័ទចំណុះវត្តបានរៀបចំពិធីឧបសម្បទាភិក្ខុចំនួន១១អង្គដែលជាគណៈមហានិកាយ Khmer និមន្តមកពីនានាវត្តលើភូមិសាស្ត្រខេត្ត។

វត្ត Vân Sơn (Vân Sơn tự) មានទីតាំងស្ថិតនៅលើកោះ Núi Một ស្រុក Côn Đảo (ខេត្ត Bà Rịa - Vũng Tàu)។ នាមវត្តមានន័យថាពពកនិងភ្នំ ពីព្រោះនៅខាងមុខវត្តជាមហាសាគរដ៏ធំល្វឹងល្វើយ ចំណែកខាងក្រោយគឺជាភ្នំក្រំថ្ម លើកំពូលភ្នំជាប់ដោយដុំពពក។ ទាំងនេះហើយក៏ជាការរួមបញ្ចូលគ្នារវាងធម្មជាតិដ៍ស្រស់ត្រកាលដែលអមដោយពពករបស់នូយមោក។

រដូវវិស្សមកាល ទន្ទឹមជាមួយបណ្តាថ្នាក់រៀនបំណិនផ្សេងៗ រៀនខាងទ័ព ក៏មានយុវវ័យជាច្រើនបានជម្រើសឱ្យខ្លួននូវការធ្វើវិបស្សនារដូវវិស្សមកាល។ ក្នុងបរិយាកាសដ៏ស្ងៀមស្ងាត់ ប្អូនៗសិស្សានុសិស្សទាំងឡាយបានស្វែងយល់ពីផ្លូវធម៌ នាំខ្លួនឆ្ពោះទៅរកភាពស្ងប់ស្ងៀមនិងតាមគន្លងធម៌របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។

បន្ទាប់ជាង១០ឆ្នាំកសាង កាលពីថ្ងៃ២៥ ខែមេសា គណៈកម្មការ អាចារ្យវត្តអំពាចវែងចាស់ (Sóc Ven Cũ) ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ An Hoà ឃុំ Định An ស្រុក Gò Quao ខេត្ត Kiên Giang ឱឡារឹកចាត់តាំងបុណ្យបញ្ចុះខណ្ឌសីមា សម្ពោធឆ្លងព្រះវិហារថ្មី ដែលប្រព្រឹត្តិឡើងក្នុងអំឡុង៣ថ្ងៃ (ចាប់ពីថ្ងៃ២៥ដល់ថ្ងៃ២៧ ខែមេសា)។

ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ ព្រះពុទ្ធសាសនាចិននៅកាម៉ាវតែងប្រតិបត្តិល្អតាមពុទ្ធប្បញ្ញតិនិងពុទ្ធានុញ្ញតិ ក៏ដូចជាអនុវត្តល្អតាមគោលនយោបាយរបស់បក្សនិងក្រឹត្យច្បាប់រដ្ឋ។ ទាំងជីវភាពរស់នៅនិងស្មារតីសម្ភារៈនៃអ្នកភារៈសាសនា ព្រមទាំងពុទ្ធបរិស័ទទាំងឡាយមួយថ្ងៃកាន់តែមានភាពរីកចម្រើន។ បណ្តាទីតាំងសក្ការៈបូជាក៏ទទួលបានការវិនិយោគកែជួសជុល និងកសាងថ្មីយ៉ាងធំទូលាយស្អាតៀងដែរ។

នៅឃុំ Đông Thới ស្រុក Cái Nước ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ ផ្តើមពីបណ្តាគោលនយោបាយឧបត្ថម្ភរបស់រដ្ឋ ព្រមទាំងបណ្តាទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចមានប្រសិទ្ធភាព ជីវភាពបងប្អូនជនរួមជាតិ Khmer នៅភូមិភាគមួយថ្ងៃកាន់តែបានលំនឹង។

ចម្ងាយពីក្រុង Sóc Trăng (ខេត្ត Sóc Trăng) ប្រមាណ២០ម៉ែត្រ យើងនឹងបានឃើញនូវភាពស្រស់ស្អាតរបស់វត្តសិរីតាម៉ឺនហាក់បីដូចជាគ្រាប់ពេជដែលរំលេចដោយពន្លឺដ៏ភ្លឺភ្លេកនៅកណ្តាលឃុំ Viên Bình ស្រុក Trần Đề។ មិនត្រឹមជាសំណង់សាសនាដ៏ល្អអស្ចារ្យប៉ុណ្ណោះទេ វត្តសិរីតាម៉ឺនថែមទាំងជានិម្មិតរូបដែលប្រកបដោយភាពជឿជាក់និងស្មារតីសាមគ្គីដែលកើតមានអំពីសទ្ធាទឹកចិត្តរបស់បងប្អូនជនរួមជាតិ Khmer ទាំងឡាយនៅទីនេះទៀតផង។

វត្តកំពង់មានជ័យទឹកប្រៃ (Nước Mặn) គឺជាវត្ត Khmer បុរាណដែលត្រូវបានកសាងនូវឆ្នាំ១៧០៦ មានទីតាំងស្ថិតនៅទីរួមស្រុក Long Phú ស្រុក Long Phú ខេត្ត Sóc Trăng។

ក្នុងថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីខ្មែរមានយ៉ាងច្រើនពិធីកិច្ចផ្សេងៗដ៏ល្អអស្ចារ្យ ប្រកបដោយលក្ខណៈវប្បធម៌ជំនឿសាសនា។ ក្នុងចំណោមបណ្តាពិធីកិច្ចទាំងនោះមានអានិសង្សពូនភ្នំខ្សាច់នៅតាមវត្ត khmer ទាំងឡាយផងដែរ។

បងប្អូនជនរួមជាតិ Khmer Nam Bộ និយាយរួម នៅ Cà Mau និយាយដោយឡែក ទើបទទួលបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិ ឆ្នាំ២០២៥ក្នុងបរិយាកាសសប្បាយរីករាយ និងកក់ក្តៅជាទីបំផុត។

Trà Vinh ជាខេត្តមួយដែលគេដឹងឮថាមានវត្តអារាម Khmer ច្រើនកុះករ។ ហើយក្នុងនោះដែលលេចធ្លោជាងគេគឺវត្តស្លែង ឬហៅថាស្លែងចាស់ មានទីតាំងស្ថិតនៅឃុំ Phước Hưng ស្រុក Trà Cú វត្តនេះមានអាយុកាលជិត៤០០ឆ្នាំដែរហើយ។

វត្តកោះអណ្តែត ជាវត្ត Khmer បុរាណមួយនៅតំបន់ព្រំដែន ដោយមានក្បូរក្បាច់រាចនាយ៉ាងអស្ចារ្យ ត្រូវបានផ្តើមកសាងនូវឆ្នាំ១៥១៦ មានទីតាំងស្ថិតនៅឃុំ An Hảo ស្រុក Tri Tôn ខេត្ត An Giang។

Trà Vinh គឺជាខេត្តមួយដែលគេធ្លាប់បានដឹងថាមានវត្តអារាម Khmer ដ៏ច្រើនជាងគេទូទាំងប្រទេស Việt Nam ដោយមានទាំងអស់១៤៤វត្ត។ រាល់វត្តនីមួយៗតែងបានរៀបចំតុបតែងយ៉ាងល្អប្រណិតដោយក្បូរក្បាច់រចនានៃព្រះពុទ្ធសាសនាកណមហានិកាយ Khmer។ ក្នុងនោះមានវត្តកំពុងពោធិព្រឹក្ស ហៅបង្រៃចាស់ (Vàm Ray)។

វត្តសិរីឧត្តមប្រជុំវង្សា ព្រែកត្រកួន (Trà Cuôn) មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ Hoà Khánh ឃុំ Thạnh Quới ស្រុក Mỹ Xuyên ខេត្ត Sóc Trăng។ វត្តនេះត្រូវបានកសាងក្នុងឆ្នាំ១៧៨០ ប្រកបដោយលក្ខណៈនៃស្ថាបត្យកម្មវប្បធម៌ Khmer ដ៏ល្អប្រណិត។

អាត្មាពិតជាមានកិត្តិយសនិងមោទនៈភាពណាស់ដែលបានចូលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តViệt Nam ទាំងខ្លួនកំពុងនៅជាបព្វជិត។នេះក៏ជាព្រឹត្តិការណ៌សំខាន់មួយនៃឆាកជីវិតអាត្មា។ពីព្រោះសម្រាប់អាត្មាសាសនានិងជាតិគឺតែមួយពេលដែលបានចូលចូលជាបក្ខជនគឺត្រូវមានភារកិច្ចទទួលខុសត្រូវនិងគំរូក៏កាន់តែខ្ពស់ដើម្បីសក្តិសមជាបក្ខជនបក្សកុម្មុយនិស្តViệt Nam ផងនឹងជាឃោសនិកក្នុងវត្តអារាមផងព្រះតេជគុណHữu Nhiềuចៅអធិការវត្តសិរីមង្គលជ្រុងខ្មែរ(Rạch Giồng)ឃុំHồ Thị Kỷស្រុកThới Bìnhមានសង្ឃដីការនាថ្ងៃព្រះអង្គចូលជាសមាជិកបក្សនៅសាខាបក្សភូមិĐường Đàoកាលពីថ្ងៃទី៣ខែមិនាឆ្នាំ២០២៥។

វត្តពាមបួនថ្មី មានទីតាំងស្ថិតនៅអនុសង្កាត់៥ សង្កាត់៤ ក្រុង Sóc Trăng ខេត្ត Sóc Trăng។ វត្តពាមបួនថ្មី សម្បូរដោយស្ថាបត្យកម្មដ៏ល្អប្រណិត គួយគន់ហាក់បីដូចជាប្រាសាទមាសដ៏ស្កឹមស្កៃ និងអស្ចារ្យទៀតផង។

ទូទាំងខេត្តBạc Liêuសរុបទាំងអស់មាន១៦ទីសក្ការបូជា ដែលភាពច្រើនទីសក្ការទាំងនោះត្រូវបានកសាងនាចុងសតវត្ស៍ទី១៩ ដើមសតវត្ស៍ទី២០។ ដំបូងឡើយទីសក្ការបូជាត្រូវបានកសាងយ៉ាងសាមញ្ញ ក្រោយមកនៅពេលដែលស្រុកទេសបានលំនឹងក្រោយពេលសង្គ្រាមផុតទៅ បងប្អូនប្រជាជនក្នុងភូមិស្រុកក៏បាននាំគ្នាផ្តើមកសាងសាឡើងវិញយ៉ាងធំស្កឹមស្កៃ ដើម្បីបង្កលក្ខណងាយស្រួលសម្រាប់ឱ្យការកៅរពបូជា និងសកម្មភាពជំនឿសហគម។ ខណៈពេលដែលទីសក្ការបូចជាបានក្លាយជាអាគាររួមរបស់បងប្អូនប្រជាជនក៏កាន់តែបានសាងសង់ឡើងយ៉ាងជាបន្តបន្ទាប់ ដូច្នេះហើតការកៅរពបូជាក៏តែងបានប្រព្រឹត្តិឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំផងដែរ។ ក្នុងនោះមានពិធីបុណ្យគីអៀង ជាពិធីបុណ្យមួយដែល ត្រូវបានចាត់តាំងយ៉ាងអឹកធឹក និងមានទ្រង់ទ្រាយធំបំផុត។ ឱ្យតែដល់រដូវបុណ្យគីអៀងម្តងៗ ស្ទើតែគ្រប់គ្រួសារនៅខេត្តបាកលីវ សុទ្ធសឹងតែមានចាត់តាំងរៀបចំពីធីសែន ថ្វាយ។ សម្រាប់គ្រឿងដង្វាយក៏មានយ៉ាងសម្បូរបែបណាស់ដែរ។ ថ្វីត្បិតតែតែគ្រឿងវត្ថុសក្ការៈសម្រាប់ការបូជាមានលក្ខណៈចម្រុះក៏ដោយ ប៉ុន្តែអាទិទេពទាំងអស់ត្រូវបានដាក់ជាលំដាប់លំដោយ ក្នុងនោះ (Thành Hoàng Bổn Cảnh) តែងជាអាទិទេពសម្រាប់ឱ្យការគោរពបូជា។

នោះគឺវត្ត ប្រជុំមានជ័យសិរីរតនារាម Hộ Phòng Mới មានទីតាំងស្ថិតនៅផ្លូវជាតិលេខ១ អនុសង្កាត់លេខ១ សង្កាត់ Hộ Phòng ទីរួមខេត្ត Giá Rai ក្រុងBạc Liêu។

វត្តឥន្ទកោសី ហៅ Trà Tim Mới ត្រូវបានកសាងនូវឆ្នាំ១៨៦០ មានទី តាំងស្ថិតនៅភូមិ Tâm Kiên ឃុំ Đại Tâm ស្រុក Mỹ Xuyên ខេត្ត Sóc Trăng។ នេះជាវត្តមួយក្នុងចំណោមវត្តខ្មែរដទៃទៀតដែលប្រកបដោយក្បូរក្បាច់រចនាយ៉ាងល្អប្រណិត។ គិតមកទល់ពេលនេះ វត្តត្រូវបានឆ្លងកាត់ព្រះចៅអធិការ១៣ជំនាន់ដែរហើយ។

សហគមន៍ជនជាតិ Hoa នៅឃុំ Quách Phẩm ស្រុក Đầm Dơi បានពង្រីកល្អនូវស្មារតីជួយគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការប្រកបសេដ្ឋកិច្ច រួមចំណែកលំនឹងការងារសុខមាលភាព អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមនៅភូមិភាគ។

ក្រៅពីស្ថាបត្យកម្មប្រពៃណី និងក្បូរក្បាច់រចនាបទដ៏ប្រណិត វត្ត Khmer ទាំងឡាយថែមទាំងត្រូវបានតុបតែងលម្អដោយពណ៌សម្បុរយ៉ាងត្រចះត្រចង់ បង្កើតបានទៅជាបរិយាកាសដ៏ភ្លឺចិញ្ចាច ទាក់ទាញអារម្មណ៍នៃភ្ញៀវទេសចរទាំងឡាយមកចូលរួមទស្សនា និងគោរពបូជា។