Ðể "sống chung với hạn, mặn", có nhiều giải pháp đã được các nhà khoa học đem ra mổ xẻ. Hàng loạt hội nghị, hội thảo, các chuyến khảo sát thực tế của các cấp, các ngành và chính quyền từ Trung ương đến địa phương liên tục diễn ra nhằm tìm lời giải cho bài toán sản xuất và sinh hoạt trong điều kiện hạn, mặn tăng cao cho trước mắt và lâu dài.

Hệ thống thuỷ lợi là yếu tố quan trọng trong sản xuất, dù đó là khu vực nuôi hay trồng bất cứ cây, con gì. Thiệt hại lớn trong vụ mùa vừa qua nguyên nhân chính là do thiên tai, tuy nhiên, một phần do chính những hạn chế từ việc xây dựng các công trình thuỷ lợi thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất và phục vụ sinh hoạt của người dân.

Hệ thống thuỷ lợi chưa được đầu tư đồng bộ cùng với tâm lý chuộng tôm hơn lúa đã khiến tình trạng chuyển dịch tự phát của nông dân ở các vùng ngọt hoá xảy ra trong nhiều năm, gây xung đột ngay cả trong bộ phận người dân canh tác cùng khu vực.

Nhân dân Tân Phú trọn lòng thành kính các vị Vua Hùng, cầu mong quốc thái dân an, nỗ lực sản xuất để phát triển đời sống, xây dựng quê hương.

Hạn hán khắc nghiệt, vụ mùa mất trắng, nông dân ấp Kinh Hòn, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời mỏi mòn chờ tiền hỗ trợ.

Bên ly trà nấu bằng thứ nước lờ lợ hơi phèn, ông Tám Phú (Trần Quốc Phú, ấp An Phú, xã Khánh An, huyện U Minh) kêu trời: “Có khu khí - điện - đạm ngoài kia, ấp lại tên An Phú, mới nghe tên ai cũng nói đây là đất bình yên, giàu có, nhưng có ai thấu cảnh sống cơ cực của bà con hơn chục năm qua”. 120 hộ khu tái định canh, định cư ấp An Phú đang mòn mỏi mong chờ những tuyến lộ giao thông, nguồn điện, dòng nước sạch để cải thiện cuộc sống, phát triển sản xuất.

Từ Tiền Giang, Bến Tre, Cửu Long, Hậu Giang, Minh Hải, những tiểu đoàn thiện chiến đã tụ họp về để chung vai chiến đấu tại một sư đoàn bộ binh huyền thoại. Những chiến công vang dội, tinh thần chiến đấu anh dũng tuyệt vời của Sư đoàn BB339 đã tô thắm thêm quân kỳ quyết chiến và quyết thắng của vùng đất Chín Rồng.

Tết này, nếu đứa bạn của tôi về thăm nhà, chắc hắn ngạc nhiên và mừng lắm. Bởi đường về quê của hắn không còn cảnh luỵ phà. Trên chiếc cầu bắc ngang sông Gành Hào về huyện Đầm Dơi, nhìn thấy rõ chiếc phà “đậu tài” buồn so. Nó biết vừa bị cầu Hoà Trung “khai tử”. Mà cũng đáng! Ngày trước, một phần cũng vì bến phà ngang sông ấy, đứa bạn thân của tôi lỡ làng mối duyên đầu…

Xe bon bon trên tuyến đường nhựa thẳng tắp, rợp bóng cây xanh. Dạo quanh một vòng từ Co Xáng đến ấp Vồ Dơi (xã Trần Hợi, huyện Trần Văn Thời), khách đi đường dễ dàng bắt gặp không khí lao động sôi nổi của người dân đang tất bật làm cá khô bổi cung cấp cho thị trường Tết sắp tới. Dọc hai bên đường là các quán nhỏ bày bán đa dạng các loại mặt hàng như cá khô bổi, chuối khô, mứt chuối, đặc biệt là mật ong - đặc sản vùng U Minh Hạ.

Cửa biển Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân, một trong những cửa biển quan trọng nằm trong chiến lược phát triển kinh tế biển của tỉnh cũng như cả nước. Cửa biển này có tiềm năng tiếp nhận tàu công suất lớn vào neo đậu và phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá để trở thành cửa biển sầm uất, nếu được đầu tư đúng mức.

Hơn chục năm làm nghề lú huế, ông Nguyễn Văn Út, ấp Cái Nước, xã Phú Tân, huyện Phú Tân khao khát vươn khơi, tìm ngư trường mới.

Ở huyện Thới Bình hiện còn gần 20 giáo viên của Hà Nam Ninh (cũ, bao gồm cả Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình hiện nay) chi viện về cho Cà Mau, từ thời còn Minh Hải kết nghĩa với Hà Nam Ninh vào đầu những năm của thập niên 80. Họ đã cùng đồng cam cộng khổ với người dân Minh Hải (Cà Mau - Bạc Liêu) trải qua một thời gian dài đầy gian khó trong những năm đầu hoà bình, xây dựng đất nước. Câu chuyện của vợ chồng thầy Cẩn và cô Chung trong số đó là câu chuyện một thời không thể nào quên về sự nghiệp trồng người của Thới Bình nói riêng, Minh Hải nói chung trong những năm tháng đong đầy tình người.

Anh Huỳnh Quốc Nam trên chiếc tàu cá của mình, dàn lô kéo ốc, được cho là bị tàu của ông Lê Thanh Toàn đâm gãy, đã làm lại với chi phí hàng chục triệu đồng. Hiện sự việc vẫn chưa được cơ quan chức năng giải quyết.

Ruộng đất chính là sinh mạng của người nông dân. Cách đây 25 năm, dòng người khắp nơi đổ về Lâm trường U Minh 3 (huyện U Minh) để thoả niềm khao khát tìm một miếng đất để sinh kế, cũng là tìm kiếm tương lai cuộc sống của chính mình. Phần lớn họ đều được khoán đất, ít thì 2 ha, nhiều thì 10 ha, trong đó 3 phần làm đất ở và đất sản xuất, còn lại 7 phần trồng rừng. Lâm trường cấp cho mỗi nóc gia cuốn “sổ xanh”, cam kết hợp đồng trong 20 năm là đất của bà con. Khi rừng đến lứa thu hoạch thì chia ra, lâm trường 40%, người dân được 60% (đã tính thuế).

Phần lớn ngư dân Phú Tân khai thác biển với tàu công suất nhỏ gần bờ, làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái tự nhiên.

Trung uý Sơn Phi Điều hướng dẫn tận tình các học viên trong lớp.

Ở Tắc Vân, cặp Quốc lộ 1, có quán bún nước lèo lớn và nổi tiếng là ngon hơn 30 năm nay của cô Thu Ba. Quán có đông du khách trong và ngoài nước biết đến. Nhưng ít có ai biết rằng, khởi nghiệp ban đầu của quán bún nước lèo ngon nổi tiếng của Tắc Vân là cái chòi lá bán bánh khọt và chuối nướng.

Theo miêu tả của ông Tám Đoàn (Tô Văn Đoàn, cán bộ lão thành của vùng Viên An), xã Viên An cũ ở thời Mỹ - Diệm có 11 ấp, dân cư thưa thớt kéo dài từ Vàm Ông Định đến Đất Mũi ngày nay, gồm cả Viên An Đông và Lâm Hải (huyện Năm Căn). Trong đó, bà con ở thành xóm đông đúc nhất là ở Nhưng Miên, Tắc Biển, Xóm Mới…, còn lại là rừng, là vương quốc của cây đước.

Nhà ngay cống Láng Bà, ấp Ông Muộn, xã Lý Văn Lâm, TP Cà Mau nhiều xuồng, ghe ghé lại, đi qua cống vui vui nên chị Muội muốn mua xe bán nước mía cho có chuyện làm, có thêm thu nhập nhưng không có vốn. Chồng chị Muội là dân thợ đờn vọng cổ miệt vườn, sắm được dàn âm thanh nhỏ, chuyên đờn ca dạo phục vụ đám ma, đám cưới trong ruộng. Nguồn kiếm sống chính của vợ chồng và mấy đứa con nhỏ cũng từ dàn âm thanh mi-ni này.

Cuối đường Hồ Trung Thành, khu siêu thị TP Cà Mau, có quán mì tươi gia truyền tên là mì Hảo, còn được gọi là quán mì “Siêu Thị”. Quán mì này nhỏ, bình dân, vị trí góc đường cùng, thoạt nhìn không có vẻ gì gọi là hấp dẫn các đại gia và du khách.

Nhắc đến Nhà văn Nguyễn Thanh (Mười Thanh), rất nhiều người biết anh qua những trang viết, từ báo chí đến văn học hồi thập niên 60 của thế kỷ trước cho đến nay. Cả đời cầm bút, Nguyễn Thanh đã để lại dấu ấn khó quên đối với những ai đã từng đi qua cuộc chiến tranh trên vùng đất Tây Nam Bộ. Vẫn với giọng văn điềm đạm, tả thực một cách dung dị nhưng phản chiếu rõ nét những lát cắt thời gian mà anh bước qua, chứng kiến, trăn trở…

Cuối tháng Bảy, những người đã kinh qua đời lính, những ai đang hát tiếp khúc quân hành lại bùi ngùi tưởng niệm về một ngày trọng đại: ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7.

Vợ chồng Út Nghĩa đến xóm đầu lộ Tân Thành lập nghiệp vào năm 1992. Ðây là cái xóm nhộn nhịp công nhân lột tôm cho các nhà máy, xí nghiệp đông lạnh, vui như chợ, có mùi tanh tanh của tôm, mằn mặn của cá biển. Vợ chồng Út Nghĩa mua miếng đất nhỏ bên bờ sông. Chỗ đó là cặp bên bến ghe của xí nghiệp chế biến thuỷ sản đông lạnh. Ban ngày là bãi lên xuống hàng hoá, ban đêm là vựa rác bao bì thùng giấy và bọc ni-lông đựng tôm nặng mùi.

Trọn ngày ở Tân Ân, chúng tôi “hơi choáng” khi được cung cấp sơ lược một số thông tin: 1/3 cư dân tái định cư, tỷ lệ hộ nghèo xấp xỉ 11%, là xã đạt ít tiêu chí nhất của Ngọc Hiển trong thang đo xây dựng nông thôn mới (7/19 tiêu chí).

Trời nắng nóng như đổ lửa, tôi khoác chiếc ba lô ngồi lên xe máy phóng về quê đi đám giỗ người chú hy sinh trong kháng chiến, nhân dịp ngày nghỉ ở lại quê chơi vài hôm luôn thể. Vừa đến đầu xóm, gặp ngay thằng Sĩ, con của người cô Út từ dưới bờ vuông bước lên. Thấy tôi từ đằng xa, nó kêu hơi hới. Thấy vẻ mặt nó mừng rỡ làm cho tôi nhớ lại những ngày xưa về quê trong những dịp hè, mới đó mà đã hơn 20 năm rồi.

Cặp bên khuôn viên Chùa Bà, đường Lê Lợi, phường 2, TP Cà Mau có con hẻm nhỏ và ngắn ngủn dẫn xuống bến đò đi qua bên kia kinh Rạch Rập. Trong con hẻm này có xe đá đậu tồn tại đã hơn 45 năm nay. Và gần như tất cả những ai từng sống, trải qua tuổi thơ ở thị xã Cà Mau xưa, TP Cà Mau nay đều biết đến xe đá đậu này.

“Leo lên đây à, chuyện này làm được mà”, vừa dứt lời, đôi chân anh thoăn thoắt trèo lên trụ ăng-ten của Ðài Truyền thanh huyện Ðầm Dơi. Chưa đầy 3 phút sau, anh đã vắt vẻo trên độ cao gần 20 m.

Bé Đỗ Bích Trâm (5 tuổi) khóc ré lên khi thấy mấy anh cán bộ đến nhà. Chị Nguyễn Thị Huyền, mẹ bé, bồng con vào lòng vỗ về an ủi với ánh mắt ẩn chứa mối nghi ngại. Anh cán bộ xã xua tay như phân bua: “Không có chuyện gì đâu, mấy anh chị nhà báo nghe nói gia cảnh khó khăn ghé thăm thực hư ra sao. Tui giới thiệu mà!”.

Ít ai biết rằng, ông là bạn học của Hoạ sĩ Đặng Ái Việt, nữ hoạ sĩ ký hoạ nổi tiếng bậc nhất Việt Nam hiện nay ở lớp mỹ thuật của R (Trung ương Cục miền Nam). Ông cũng là một trong số ít những người được gọi là nhà báo, nhưng thành tựu lớn lại nằm ở gia sản ký hoạ hàng trăm bức. Ông là Nhà báo Nguyễn Hiệp, người mà qua đôi nét phác thảo có lẽ sẽ không đủ để kể hết về hành trình làm nghề báo, về hành trình của những bức ký hoạ mà ông đã dành cả tuổi thanh xuân, bất chấp mạng sống để hoàn thành.

Trong cái nóng đỉnh điểm cuối mùa, chú Sáu Sơn vừa nói vừa cười hồn hậu: “Siết lên để còn về mần ruộng nghen mấy em”. Nhà báo Ðỗ Văn Nghiệp (tên thường gọi là Sáu Sơn) vẫn cặm cụi trên hành trình của mình: Hành trình của nhà báo có gốc gác nông dân. Một người chưa bao giờ tự nhận mình có điều gì đáng để nói. Sống với đời, với người một cách kiên trì, nhân hậu.